Papir za pečenje već decenijama olakšava pripremu hrane jer sprečava lijepljenje, smanjuje potrebu za dodatnim uljem i pojednostavljuje čišćenje posuđa.
Međutim, iako je neosporno praktičan, sve češće se postavlja pitanje da li je potpuno bezbjedan za zdravlje.
Ovaj papir pravi se od celuloze i dodatno se obrađuje kako bi postao otporan na vlagu, masnoću i visoke temperature. Najčešće je obložen silikonom koji sprečava lepljenje hrane i omogućava pečenje na visokim temperaturama.
Na tržištu postoje dvije osnovne varijante: izbijeljeni papir, tretiran hlorom da bi dobio bijelu boju, i neizbijeljeni papir, prirodno smećkaste boje, bez hemikalija koje sadrže hlor.
Iako se papir za pečenje koristi svakodnevno, postoje određeni naučni nalazi i pretpostavke koje ga povezuju sa potencijalnim zdravstvenim rizicima.
Naime, proces izbjeljivanja hlorom može dovesti do nastanka dioksina – supstanci koje je Svjetska zdravstvena organizacija klasifikovala kao kancerogene. Iako se javljaju u malim količinama, pod dejstvom visokih temperatura mogu preći u hranu. Jednom uneti u organizam, zadržavaju se u masnom tkivu godinama i povezani su sa hormonskim poremećajima, smanjenom plodnošću, oštećenjem jetre, kao i povećanim rizikom od karcinoma dojke i jetre.
Takođe, većina papira za pečenje sadrži silikonski premaz koji se deklariše kao „bezbjedan za kontakt sa hranom“. Ipak, neka istraživanja pokazuju da se prilikom pečenja, posebno na temperaturama višim od preporučenih, mogu osloboditi siloksani, hemijska jedinjenja koja se dovode u vezu sa hormonskim poremećajima i potencijalno kancerogenim djelovanjem.
Еvropska agencija za hemikalije (ЕČA) klasifikovala je određene oblike siloksana, poput D4 i D5, kao supstance visokog rizika (SVHC). Iako su silikonske površine generalno stabilne, ključno je voditi računa o kvalitetu proizvoda i izbjegavati ponovnu upotrebu papira.
Papir za pečenje nije namijenjen za višekratnu upotrebu, nakon jednog pečenja silikonski premaz može početi da puca i ispušta čestice. Većina proizvođača savetuje da se ne koristi na temperaturama višim od 220–230 °C, jer tada raste rizik od razgradnje silikona i prelaska štetnih materija u hranu.
Zdravije i dugotrajnije alternative
Ukoliko želite da izbjegnete izlaganje potencijalno štetnim hemikalijama, razmislite o trajnijim i ekološki prihvatljivijim alternativama. Umesto papira za pečenje, često je dovoljno samo premazati pleh sa malo maslinovog ulja. Nerđajući čelik je odlična zamjena, dugotrajan je, nereaktivan i lak za čišćenje.
Staklene i keramičke posude takođe su idealne za pečenje, jer ne ispuštaju štetne hemikalije. Tu su i silikonske podloge koje mogu da se koriste više puta i stabilne su na visokim temperaturama – ali je važno birati one koje imaju sertifikate bezbjednosti.
Iako navedeni rizici nisu alarmantni ukoliko se papir koristi povremeno, dugoročna izloženost i pečenje na previsokim temperaturama mogu predstavljati problem. Srećom, danas postoje brojne zamjene koje su ne samo bezbednije, već i dugotrajnije i često isplativije.
Zdravlje počinje od svakodnevnih izbora, pa tako i u kuhinji. Informisanost i male promjene u navikama mogu imati veliki uticaj – kako na naše tijelo, tako i na životnu sredinu.
