Zašto? Da li je riječ o „manje važnim“ datumima? Da li narod jednostavno bira? Ili postoji dublji istorijsko-vjerski razlog što su neke slave masovno prihvaćene, a druge ostale u sjenci?

Dvije slave - jedan svetitelj

U pravoslavnom kalendaru, određeni svetitelji se praznuju dva puta godišnje - jednom povodom njihovog života ili stradanja, a drugi put povodom prenosa moštiju ili posebnog čuda. Najpoznatiji primjeri su:

Sveti Nikola: 19. decembar (zimski - dan smrti), 22. maj (ljetni - prenos moštiju u Bari)

Sveta Petka: 27. oktobar (zimska), 8. avgust (ljetna - prenos moštiju u Carigrad)

Sveti Jovan Vladimir: 4. jun i 22. maj

Sveti Sava: 27. januar (glavna slava), ali i 6. maj (dan kada je njegovo tijelo prenijeto u Mileševu)

U crkvenom smislu - oba datuma su praznična i liturgijski značajna. Ali u narodnoj praksi, samo jedan od njih se prihvata kao “prava” slava.

Zašto narod slavi zimske, a ne ljetne datume?

U srpskoj tradiciji, zimske slave imaju mnogo dublju ukorijenjenost, iz nekoliko razloga:

Porodično okupljanje zimi je prirodnije - ljudi su kod kuće, kraj ognjišta, slavska atmosfera je zatvorenog tipa i intimna.

Post je zimi čest (npr. Sveti Nikola je u božićnom postu), što dodaje duhovnu ozbiljnost.

Ljetni period je bio sezona poljoprivrednih radova, te su slavljenja svedena ili odlagana.

Narodna svijest se formirala kroz vijekove oko jednog datuma - pa se drugi, liturgijski, često ni ne pominje.

Zbog toga, iako crkveni kalendar predviđa praznovanje oba datuma, samo jedan se prenosi kao „krsna slava“ s koljena na koljeno - onaj koji je dublje zaživio u narodu.

Koje slave imaju samo jedan datum?

Većina svetitelja u crkvenom kalendaru ima samo jedan dan praznovanja. Neki od najčešćih primjera koji nemaju „ljetnu“ ili „zimsku“ varijantu:

Aranđelovdan (21. novembar) - samo jedan datum

Đurđevdan (6. maj) - iako postoji Đurđic (16. novembar), taj dan se ne slavi kao „ljetni Đurđevdan“, već kao poseban praznik

Sveti Vasilije Ostroški - 12. maj

Sveti Luka - 31. oktobar

Sveti Ilija - 2. avgust

Kod ovih svetitelja nije došlo do prenosa moštiju ili ponovnog uspostavljanja kulta, pa se praznuju samo jednom.

Da li su „dvije slave“ greška? I šta ako neko slavi „ljetnog“ sveca?

U narodu se često kaže: „Ko je uzeo da slavi 22. maja - neće mu valjati“. Ovo je narodno sujeverje koje crkva ne potvrđuje. Iako se najčešće slavi zimski Sveti Nikola, ništa ne sprečava da neko uzme za svoju slavu dan prenosa moštiju - ako za to postoji porodični ili lični razlog.

U crkvenom kalendaru, oba praznika su jednako priznata. Jedina razlika je kako ih doživljava i prenosi narodna praksa.

Slava nije datum - već sjećanje, zavjet i duh

Na današnji dan, dok se tiho obilježava ljetni Sveti Nikola, vrijedi se podsjetiti da krsna slava nije stvar sezone, već zavjeta i poštovanja.

Neke slave su postale „masovne“, dok su druge zadržale skromnost - ali sve su jednako važne u liturgijskoj i porodičnoj tradiciji.

(Ona)

Pratite nas i putem Vibera