Srpska pravoslavna crkva danas je kanonizovala tri novoproglašena svetitelja sa Kosova i Metohije, uz čitanje tropara i svečanu liturgiju održanu u kripti Hrama Svetog Save u Beogradu, koju je predvodio NJegova svetost patrijarh srpski Irinej zajedno sa vladikama.

U red svetaca uvršteni su Grigorije Pećki, Vasilije Pekar i Bosiljka Rajičić iz Pasjana, koji su mučenički stradali na Kosovu i Metohiji pod turskom vlašću, odbijajući da promijene pravoslavnu vjeru.

Liturgijsko proslavljanje novoproglašenih svetih mučenika održano je, u prisustvu mnogobrojnog vjernog naroda, na praznik Spaljivanja moštiju Svetog Save, a obrazloženje Svetog arhijerejskog sabora pročitao je mitropolit crnogorsko primorski Amfilohije.

Na taj način je novoproglašenim svetim potvrđeno njihovo već odavno postojeće molitveno poštovanje u vjernom narodu Kosova i Metohije i crkve.

Sveti Grigorije Pećki živio je u vrijeme srpskog ropstva pod Turcima kao sabrat sveštene Velike lavre svete Pećke patrijaršije.

Po predanju, odbio je da primi muhamedanstvo, a kada je na silu poturčen, ponovo je obukao monašku poderanu odeću i počeo javno i na sav glas da priča o turskom bezakonju.

Ubila ga je razjarena rulja, a njegovo tijelo, bačeno van grada, Srbi su tajno sahranili u blizini Peći.

Sveti mučenik Vasilije Pekar živio je u 17. vijeku u Peći. NJegovu ćerku otela je grupa Turaka, a Vasilija, koji je pojurio za njima, ubili su pošto je odbio da primi muhamedansku vjeru.

Mučenica Bosiljka Rajičić živjela je krajem 18. vijeka. Kao sedamnaestogodišnju djevojku, u Gnjilanu je oteo neki Albanac iz Depca.

Umrla je poslije mučenja, odbivši da primi islam, a tek nakon njene smrti, Turci su dozvolili Bosiljkinoj rodbini i Pasjancima da zemne ostatke ove svete novomučenice pokupe i sahrane pored stare crkvice. Ostaci su kasnije, prilikom obnove, uzidani u hram.

Predanje o pravoslavnom podvigu i mučeničkoj smrti svete djevojke Bosiljke i danas živi u Pasjanu i cijelom Kosovskom Pomoravlju.

Da bi neko bio kanonizovan, odnosno proglašen svetim, ne postoje specijalna pravila, ali je potrebno da bude ispunjen jedan od mogućih uslova - mučenička smrt, kult u narodu, javljanje čudom ili da mu mošti nisu istrulile.

Svako može predložiti da neko bude proglašen svetim, ali uobičajeno je da se stvori kult u narodu da je neko svetitelj, a na crkvi je da u periodu od više godina i decenija procijeni da li je taj kult dovoljno učvršćen i da li zaista postoji.

Svetitelji su većinom monasi, monahinje, episkopi, ali ima i civila, vjernika, građana, odnosno ljudi koji su vodili hrišćanski život ili život po Jevanđelju - svet, čist, čestit i uzoran.

(Srna)