Zlo koje je srpskom narodu nanijela hrvatska vojska, dobro pamte opštine na zapadnoj granici Republike Srpske. Prošlo je dvadeset i četiri godine od kada su hrvatske crne mambe upale na teritoriju Novog Grada, Kostajnice i Kozarske Dubice i počele da ubijaju sve pred sobom.
U pokušaju da zauzmu zapadne srpske opštine, spriječio ih je snažan otpor Vojske Republike Srpske.
"Operacija Una bila je vojna operacija Vojske Republike Hrvatske u kojoj su tada napali tri zapadnokrajiške opštine. Operacija je počela 18. septembra, da bi završila sutradan, 19. septembra.
Sloboda je skupo koštala, jer je živote izgubilo više od stotinu ljudi, najviše civila. Bila je to bitka nad bitkama, priča Marinko Gačić u kojoj je srpska vojska pokazala svoju snagu i tako sačuvala zapadne srpske opštine.
"To je bila bitka nad bitkama, mi smo tada branili Republiku Srpsku. Da tada nismo odbranili zapadne granice Republike Srpske najvjerovatnije da Republika Srpska u ovakvom obliku danas ne bi ni postojala. Znači, mi smo sačuvali jedinstvenu teritoriju Republike Srpske, sačuvali smo Krajinu, Dubicu, Novi Grad, Kostajnicu, Gradišku a samim tim i Prijedor i Banjaluku", kaže Marinko Gačić, predsjednik opštinske Boračke organizacije Novi Grad.
Novi Grad je pretprio materijlanu štetu od 80 miliona maraka, ali je najskuplje platio životima.
"To je jedna neizmjerna žalost zato što je Novi Grad teško nastradao u tim danima. Izgubili smo osamnaest boraca Republike Srpske, dva priapdnika Ministarstva unutrašnjih poslova", kaže Miroslav Drljača, načelnik opštine Novi Grad.
Granate koje su zasule Kostajnicu i Kozarsku Dubicu napravile su štetu od 90 miliona maraka. Ko zna šta bi bilo da srpska vojska nije bila dobro organizovana, kaže ministar rada i boračko invalidske zaštite Republike Srpske. Zato 18. septembar mora ostati jedan od najvažnijih datuma novije srpske istorije, kaže Duško Milunović.
"Zahvaljujući snažnom otporu jedinica koje su bile ovdje stacionirane, ali, moram i da istaknem, najvećeg broja pripadnika radničkih bataljona i teritorijalnih jedinica koje nisu imale borbeno iskustvo nanijeli su poraz elitnim jedinicama hrvatske vojske, prvoj i drugoj brigadi, pedeset i sedmoj pukovnijij sa pratećim jedinicama natjerali su ih u bijeg", ističe Milunović.
Stradalim borcima i civilima danas su položeni vijenci na Spomen obillježjima u Novom Gradu, i služen je parastors. Na području zapadnokrajiških opština - Kozarske Dubice, Novog Grada i Kostajnice, 18. i 19. septembra 1995. godine, u hrvatskoj agresiji ubijeno je 111 lica.
